TR: Vadeli İşlemlerde Likidasyon Fiyatını Hesaplama

Vadeli İşlemlerde Likidasyon Fiyatını Hesaplama: Spot Varlıklarınızı Yönetme Rehberi

Kripto para piyasalarında işlem yaparken, Spot market üzerinde alım satım yapmak en temel yaklaşımdır. Ancak, Futures contract (Vadeli İşlem Sözleşmeleri) dünyasına girdiğinizde, kaldıraç kullanımı ve potansiyel kazançlar artarken, riskler de katlanır. Bu risklerin en büyüğü, pozisyonunuzun otomatik olarak kapatılması anlamına gelen likidasyondur. Bu makalede, likidasyon fiyatının ne olduğunu, nasıl hesaplandığını ve spot varlıklarınızla birlikte bu riskleri nasıl yöneteceğinizi öğreneceksiniz.

Likidasyon Nedir ve Neden Önemlidir?

Vadeli işlemlerde, alım (long) veya satım (short) pozisyonu açmak için sadece sözleşme değerinin küçük bir kısmını teminat olarak yatırırsınız. Buna başlangıç marjini denir. Aradaki farkı, yani kaldıraç miktarını borsa size borç verir.

Likidasyon, piyasa fiyatı sizin lehinize değil de aleyhinize hareket ettiğinde, aracı kurumun (borsanın) sizin teminatınızın tamamını kaybetmenizi önlemek için pozisyonunuzu zorla kapatması işlemidir. Bu, genellikle yatırımcının yatırdığı tüm teminatın (marjin) sıfırlanması anlamına gelir. Likidasyon fiyatı, pozisyonunuzun tam olarak bu noktaya ulaştığı fiyattır. Likidasyon fiyatını bilmek, risk yönetimi için hayati öneme sahiptir.

Likidasyon Fiyatının Temel Bileşenleri

Likidasyon fiyatını hesaplamak için bilmeniz gereken üç ana faktör vardır:

1. **Giriş Fiyatı (Entry Price):** Pozisyonu açtığınız fiyattır. 2. **Kaldıraç Oranı (Leverage):** Kullandığınız çarpan (örneğin 5x, 10x). 3. **Marjin Miktarı (Margin):** Pozisyonu açık tutmak için yatırdığınız toplam teminat miktarı.

Basit bir yaklaşımla, kaldıraç ne kadar yüksekse, likidasyon fiyatı giriş fiyatınıza o kadar yakın olur. Bu, küçük fiyat hareketlerinin bile pozisyonunuzu tehlikeye atabileceği anlamına gelir. Kaldıraç kullanmadan işlem yapmak ise bu riski ortadan kaldırır ancak potansiyel getiriyi de sınırlar.

Likidasyon Fiyatı Hesaplama Formülleri

Likidasyon fiyatı hesaplamaları, kullanılan marjin türüne (izole veya çapraz) göre değişir. Başlangıç seviyesinde, genellikle İzole Marjin kullanılır, çünkü risk sadece o pozisyona ayrılan teminatla sınırlıdır.

1. 1. 1. 1. Uzun (Long) Pozisyon İçin Likidasyon Fiyatı

Uzun pozisyonda, fiyatın yükselmesini beklersiniz. Fiyat düştüğünde likidasyon riski doğar.

$L_{Long} = Giriş Fiyatı \times (1 - (Marjin Oranı / Kaldıraç))$

Burada Marjin Oranı, yatırdığınız teminatın pozisyon büyüklüğüne oranıdır.

1. 1. 1. 2. Kısa (Short) Pozisyon İçin Likidasyon Fiyatı

Kısa pozisyonda, fiyatın düşmesini beklersiniz. Fiyat yükseldiğinde likidasyon riski doğar.

$L_{Short} = Giriş Fiyatı \times (1 + (Marjin Oranı / Kaldıraç))$

- Örnek Hesaplama:**

Diyelim ki BTC'yi 50.000 USDT'den 10x kaldıraçla 1 BTC'lik uzun pozisyon açtınız ve başlangıç marjini olarak 5.000 USDT kullandınız.

Pozisyon Büyüklüğü: 1 BTC * 50.000 USDT = 50.000 USDT
Marjin Oranı: 5.000 USDT / 50.000 USDT = %10 (0.10)
Kaldıraç: 10

$L_{Long} = 50.000 \times (1 - (0.10 / 10))$ $L_{Long} = 50.000 \times (1 - 0.01)$ $L_{Long} = 50.000 \times 0.99 = 49.500 \text{ USDT}$

Bu durumda, BTC fiyatı 49.500 USDT'ye düşerse pozisyonunuz likide edilecektir.

Spot Varlıklarınızı Vadeli İşlemlerle Dengeleme (Hedging)

Birçok yatırımcı, elinde tuttuğu spot varlıkları korumak için vadeli işlemleri kullanır. Buna korunma (hedging) denir. Amaç, fiyat düşüşünden kaynaklanan zararı, kısa pozisyon açarak dengelemektir.

- Basit Kısmi Korunma Senaryosu:**

Elinizde 1 BTC spot varlığınız var ve BTC'nin kısa vadede düşeceğinden endişeleniyorsunuz. Tamamen satmak yerine, spot varlığınızın bir kısmını korumak için vadeli işlemler kullanabilirsiniz. Bu, iki yönlü piyasada fırsatları değerlendirme imkanı sunar.

Diyelim ki 1 BTC'niz var ve bunun yarısını (0.5 BTC) korumak istiyorsunuz.

1. **Spot Pozisyon:** 1 BTC uzun pozisyonda. 2. **Vadeli İşlem:** 0.5 BTC değerinde kısa pozisyon açılır (Kaldıraçsız veya düşük kaldıraçla).

Eğer BTC fiyatı %10 düşerse:

Spot pozisyonunuzun değeri %10 azalır (örneğin 50.000$'dan 45.000$'a düşer).
Vadeli kısa pozisyonunuz ise %10 kâr eder (marjin miktarınız üzerinden).

Bu kısmi koruma, spot varlıklarınızın tamamını satmadan olası düşüşlerden korunmanızı sağlar. Bu tür stratejiler temel korunma stratejileri öğrenmek için harika bir başlangıçtır.

Teknik Göstergelerle Giriş ve Çıkış Zamanlaması

Likidasyon riskini azaltmanın bir yolu da, piyasa koşulları lehinizdeyken pozisyon açmak ve kâr ederken pozisyondan çıkmaktır. Teknik analiz göstergeleri bu zamanlamayı belirlemede yardımcı olur.

1. Göreceli Güç Endeksi (RSI)

RSI, bir varlığın aşırı alım veya aşırı satım koşullarında olup olmadığını gösterir. 70 üzeri genellikle aşırı alım, 30 altı ise aşırı satım anlamına gelir.

**Uzun Pozisyon Girişi:** RSI 30'un altına düşüp tekrar yukarı kestiğinde, varlığın aşırı satıldığını ve toparlanma potansiyeli olduğunu düşünebilirsiniz.
**Kısa Pozisyon Girişi:** RSI 70'in üzerine çıkıp tekrar aşağı kestiğinde, varlığın aşırı ısındığını ve düzeltme yapabileceğini düşünebilirsiniz.

Gösterge ayarlarını ve uygun zaman çerçevesini seçmek önemlidir.

2. Hareketli Ortalama Yakınsama Iraksama (MACD)

MACD göstergesi, iki hareketli ortalama arasındaki ilişkiyi göstererek momentumdaki değişimleri yakalar.

**Al Sinyali:** MACD çizgisi, sinyal çizgisini aşağıdan yukarıya kestiğinde (Golden Cross benzeri) ve tercihen sıfır çizgisinin üzerindeyse, alım için uygun bir momentum başlangıcı olabilir.
**Sat Sinyali:** MACD çizgisi, sinyal çizgisini yukarıdan aşağıya kestiğinde (Death Cross benzeri) ve tercihen sıfır çizgisinin altındaysa, satış veya kısa pozisyon için uygun zaman olabilir.

Göstergeleri bir arada kullanmak daha güvenilir sonuçlar verir.

3. Bollinger Bantları

Bollinger Bands üç çizgiden oluşur: Orta (basit hareketli ortalama), Üst ve Alt bantlar. Bantların genişliği piyasa volatilitesini gösterir.

**Sıkışma (Squeeze):** Bantlar daraldığında, büyük bir fiyat hareketinin yaklaştığına işaret eder. Bu dönemden sonraki kırılma yönünde pozisyon açılabilir.
**Bant Dışı Hareket:** Fiyat üst banda dokunup geri çekiliyorsa, bu kısa pozisyon için bir fırsat olabilir (aşırı uzama). Alt banda dokunup yukarı çıkıyorsa, uzun pozisyon için bir fırsat olabilir.

Bu göstergeleri kullanırken, Kâr Al emirleri koymayı unutmayın.

Psikolojik Tuzaklar ve Risk Yönetimi Notları

Likidasyon hesaplamaları matematiksel olsa da, işlemin duygusal yönü en büyük tehlikedir.

**Korku ve Açgözlülük:** Likidasyon fiyatına yaklaştığınızda panikleyip zararı realize etmek (korku) veya kâr ederken pozisyonu çok uzun süre tutmak (açgözlülük) yaygın hatalardır. Duygusal ticaret likidasyona giden yolda büyük bir engeldir.
**Aşırı Güven:** Birkaç başarılı işlemden sonra aşırı güven yaşayabilir ve daha yüksek kaldıraç kullanmaya başlayabilirsiniz. Bu, likidasyon riskini katlar.
**Yüksek Frekanslı İşlem Baskısı:** Sürekli piyasayı izlemek, zihinsel yorgunluğa neden olur ve yanlış kararlar almanıza yol açabilir.

Her zaman pozisyon büyüklüğünüze uygun bir stop-loss belirleyin. Bu, likidasyon fiyatınızın hemen üzerinde bir yerde olmalıdır. Düzenli olarak işlem geçmişinizi incelemek hatalarınızı görmenizi sağlar.

Örnek Risk Yönetimi Tablosu

Aşağıdaki tablo, farklı kaldıraç seviyelerinde aynı giriş fiyatı için likidasyonun ne kadar değiştiğini göstermektedir:

Kaldıraç (x)	Marjin Oranı (%10)	Tahmini Likidasyon Fiyatı (Giriş 50.000$)
3x	%33.3	41.666 $
10x	%10	49.500 $
50x	%2	49.000 $

Görüldüğü gibi, kaldıracı artırdıkça, likidasyon fiyatı giriş fiyatınıza o kadar yaklaşır. Bu, küçük bir düşüşün bile tüm teminatınızı silmesine neden olabileceği anlamına gelir. Spot varlıklarınızı korumak her zaman önceliğiniz olmalıdır.

Daha derinlemesine analizler için BTC/USDT Vadeli İşlemler Analizi - 18 Ağustos 2025 gibi güncel analizleri inceleyebilirsiniz.

Recommended Futures Trading Platforms

Platform	Futures perks & welcome offers	Register / Offer
Binance Futures	Up to 125× leverage, USDⓈ-M contracts; new users can receive up to 100 USD in welcome vouchers, plus lifetime 20% fee discount on spot and 10% off futures fees for the first 30 days	Sign up on Binance
Bybit Futures	Inverse & USDT perpetuals; welcome bundle up to 5,100 USD in rewards, including instant coupons and tiered bonuses up to 30,000 USD after completing tasks	Start on Bybit
BingX Futures	Copy trading & social features; new users can get up to 7,700 USD in rewards plus 50% trading fee discount	Join BingX
WEEX Futures	Welcome package up to 30,000 USDT; deposit bonus from 50–500 USD; futures bonus usable for trading and paying fees	Register at WEEX
MEXC Futures	Futures bonus usable as margin or to pay fees; campaigns include deposit bonuses (e.g., deposit 100 USDT → get 10 USD)	Join MEXC

Join Our Community

Follow @startfuturestrading for signals and analysis.